Pierwszy polski szóstak!
Potrzebna typologicznie, ważna historycznie, moneta ogromnej rzadkości.
Szóstaki krakowskie 1528 to jedna z najwyżej wycenianych w Tyszkiewiczu srebrnych monet tego króla (350 marek!, gdzie rzadkie trojaki tej emisji to tylko 40-50 mk). Moneta, którą spośród 4 wielkich, polskich kolekcji monet sprzedawanych na aukcjach w latach 1904-1932, miał w swoim zbiorze jedynie Frankiewicz.
Praktycznie niespotykana w handlu. Ostatnie notowanie szóstaka 1528, do którego dotarliśmy, to kolekcja Karolkiewicza sprzedawana już 18 lat temu.
Emisja niskopróbnego srebra, co dobrze widać po utlenionej powierzchni niniejszego egzemplarza. Jest to cecha charakterystyczna tego typu monet. Na awersie stare zarysowania, a głębsze skrobnięcie przed portretem króla może być dawnym sprawdzaniem próby. Pierwsza moneta tego rozmiaru bita na ziemiach polskich. Szeroka i na grubym krążku. Mennica, która po raz pierwszy stanęła przed problemem wybicia takiej monety, widać, że słabo podołała temu zadaniu. Moneta z wyraźnym niedobiciem, z niską czytelnością napis otokowego. Jego słaba prezencja wynika więc w dużej mierze z niedoskonałości produkcyjnych i słabej jakości materiału z jakiego był wybity.
Duża, gruba moneta (większa i niemal dwukrotnie cięższa od innych szóstaków Zygmunta I), za którą stoją zmiany w polskim mennictwie.
W 1526 roku, po niemal 10 latach nieudanej walki o wycofanie zalewających Polskę monet Ludwika (bratanka Zygmunta I), wprowadzona zostaje nowa ordynacja mennicza. Stanowi ona pierwszy krok na drodze wielkich reform menniczych Zygmunta I Starego, jakie mają miejsce w latach kolejnych. A największe z nich odbywają się w roku 1528. Podczas sejmu piotrkowskiego z lutego tego roku zapada decyzja o wprowadzeniu nieznanych wcześniej w polskim mennictwie typów monet, w tym właśnie szóstaków!
Kruszec na ich wybijanie pozyskano z wycofanych z obiegu, przetopionych półgroszy świdnickich. Szóstaki, zgodnie z ordynacją menniczą, miały zawierać 4,63 grama czystego srebra. Wykorzystanie niskopróbnego srebra (raptem 6-łutowej próby), spowodowało, że monety są stosunkowo dużych rozmiarów. Przez co dziś, zarówno z powodu bardzo podatnego na utlenianie niskiej jakości kruszcu, jak i prawa Kopernika (pieniądz gorszy wypiera pieniądz lepszy), przetrwały nieliczne egzemplarze tej charakterystycznej emisji.
Jak opisuje jej początki Marian Gumowski: "Projekt odnośnie uchwały sejmowej został zredagowany w całości przez J.L. Deciusa i przez stany następnie przyjęty. W uchwale zawarte są ponadto przepisy odnoszące się do wyglądu zewnętrznego nowych monet. Tak na trojaki jak i na szóstaki wprowadzono teraz portret królewski, po raz pierwszy w dziejach menniczych, a przy szóstakach jeszcze dewizę DEVS IN VIRTVTE TVA LETABITVR REX".
Awers: popiersie króla w koronie i zbroi, w prawo, w otoku:
SIGISMVNDVS*PRIM*REX*POLONIE*15Z9 (Zygmunt I król Polski).
Rewers: pod koroną tarcza herbowa Polski otoczona tarczami z herbami: Litwy, Rusi Czerwonej, Prus Królewskich i Austrii, w otoku:
DEVS*IN*VIRTVTE*TVA*LETABITVR*REX (w cnocie twojej Król radować się będzie).
Duża, efektowna i ważna historycznie moneta, którą w swoich zbiorach mogły pochwalić się nieliczne, wielkie kolekcje.
Zdecydowanie polecamy.
Srebro, średnica 32 mm, waga 9.704 g.
